W sierpniu zakończyliśmy cykl „Słynne Zawiercianki”. Dziękujemy Wam za tak duże zainteresowanie. Od września co piątek będziemy prezentować sylwetki Słynnych Zawiercian – niezwykłych osób, które zapisały się w historii naszego miasta. Nasz cykl rozpoczynamy od osoby Stanisława Szymańskiego. Przemysłowca, działacza społecznego i oświatowo – kulturalnego, filantropa. Postać szczególna, warta przypominania. Chociaż nie był rodowitym Zawiercianinem, to jego życie nierozerwalnie związane było z Zawierciem – od samego początku aktywnie włączał się w życie gospodarcze i kulturalno – społeczne miasta. Posiadał wyższe wykształcenie – inżynierskie. Od 1907 roku był generalnym dyrektorem fabryki Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie”. Jako dyrektor dał się poznać z bardzo dobrej strony. Nie był typem fabrykanta wyzyskującego innych. Dbał o pracowników i ich rodziny. Ważnym przykładem jest wybudowanie osiedla pracowniczego. Pomagał ludziom bez względu na pochodzenie, wyznanie czy światopogląd. Dla niego liczył się przede wszystkim człowiek – nikogo nie dyskryminował ze względu na wyznanie czy pochodzenie. Był pomysłodawcą budowy szkoły dla dzieci robotników z TAZ – obecna Szkoła Podstawowa nr 2. Swój wkład miał też w edukacyjno – innowacyjne pomysły. Dbał o rozwój artystyczny dzieci i starał zapewnić im wykształconą, dobrze przygotowaną do zawodu nauczyciela kadrę. Działający w szkole dziecięcy chór miał zapewniony najlepszych nauczycieli. Swoje dokonania chór prezentował podczas lokalnych występów w szkole oraz w domu ludowym „Włókniarz” – ówczesnym centrum kultury. W Zawierciu Stanisław Szymański wybudował swoją willę „Pałacyk Szymańskiego” – piękny, okazały budynek na kamiennym cokole wzniesiony w latach 1895-1910 z cegły, obecnie zabytek klasy „0” siedziba Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Zawierciu i działającej w ramach agendy biblioteki Miejskiej Izby Muzealnej. Budynek o niespotykanym klimacie, sprzyjający rozwojowi myśli intelektualnej, dbający o wszechstronny rozwój społeczno – intelektualny mieszkańców miasta. Architektem Pałacyku Szymańskiego był Hugon Kudera. Edukacja i filantropia to nie wszystko. Stanisław Szymański był prezesem i współuczestniczył w założeniu pierwszego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Zawierciu. W czasach wielkiego kryzysu – biedy i bezrobocia, nie pozostawił mieszkańców Zawiercia samych sobie. Był jednym z założycieli Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności w 1910 roku. Towarzystwo zajmowało się budową ochronki dla dzieci osieroconych oraz Zawiercian dotkniętych bezrobociem. Do 1931 roku z powodzeniem pełnił funkcję prezesa tej organizacji. I wojna światowa spowodowała światowy chaos. Zawieszono działalność większości fabryk w Zawierciu. Nad Zawierciem wisiało widmo głodu i śmierci. Stanisław Szymański we współpracy z dr Józefem Brzezińskim, Janem Pasierbińskim, Heleną Malczewską i Bronisławem Szulcem, założyli w domu ludowym bezpłatną kuchnię (1914 rok). Przyczynił się również do powstania żeńskiego seminarium nauczycielskiego w Zawierciu w 1916 r. Był wieloletnim prezesem koła opiekuńczego rodziców w prywatnym gimnazjum męskim „Szkoła Średnia” w Zawierciu, a także przewodniczącym Koła Opieki nad Ruinami Zamku w Ogrodzieńcu i Zabytkami Przeszłości Powiatu Zawierciańskiego. W 1931 roku wyjechał do Warszawy i jego dalsze losy i aktywność nie są znane. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim. Stanisław Szymański to postać niewątpliwie barwna, wszechstronna w działaniu. Gdyby nie on życie kulturalno – społeczne naszego miasta nie miało by się tak dobrze. Postać – symbol Zawiercia. Działalnością swoją udowodnił, że wspólnota łączy a nie dzieli, że na każdym etapie można przeciwstawić się złu i społecznej niesprawiedliwości. Miasto o nim pamięta, mieszkańcy korzystają z dokonań. Patron Szkoły Podstawowej nr 2 w Zawierciu, szkoły którą sam kiedyś otwierał. Wzorcowy obywatel – ikona miasta.
Literatura:
• Jerzy Abramski, Encyklopedia Zawiercia, Cieszyńska Drukarnia Wydawnicza, Zawiercie 2002.
• Monografia Zawiercia, red. Zdzisław Jagodziński, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, Testdruk, 2003.
Tekst przygotował – Dział Metodyczny MiPBP w Zawierciu
